Hugur - 01.01.2012, Page 220

220 Ólafur Páll Jónsson
Fólk ræður yfir gæðum
Víkjum nánar að fyrstu forsendunni, þeirri að fólk ræður yfir gæðum, á t.d. eignir.
Sum gæði eru hlutir, t.d. hnífapör, en önnur gæði eru ekki hlutbundin í þessum
skilningi, t.d. tími til að setjast að snæðingi. Tímann eigum við ekki, en hann er
gæði sem frjálst fólk getur ráðstafað, að hluta að minnsta kosti, eftir eigin höfði.
Hugsum okkur nú að við höfum skilgreint fyrir tiltekið samfélag lágmark
þeirra gæða sem einstaklingur þarf að ráða yfir til að geta lifað mannsæmandi lífi.
Köllum slíkt lágmark L. Slík skilgreining þarf ekki að vera nákvæm því mark-
miðið með henni er ekki að setja fram sannleika um mannleg kjör heldur að raða
fólki niður eftir því hvort eignir þess eru á bilinu 0–1L, á bilinu 1L–2L, á bilinu
2L–3L o.s.frv. Þá getum við búið til mynd af eignadreifingu í samfélaginu þar sem
x-ásnum er skipt niður eftir eignum og y-ásinn segir til um fjölda fólks á hverju
eigna bili. Sem dæmi má hugsa sér tvenns konar eignadreifingu (sjá mynd 1).
Ef við drögum línu í gegnum toppana á súlunum í mynd 1 þá verður til ferill
sem við köllum eignadreifingarferil. Almennt getum við lýst jöfnuði eða ójöfnuði
í samfélaginu með því að tala um lögun eignadreifingarferilsins fyrir viðkomandi
samfélag. Samfélag sem einkennist af miklum jöfnuði hefur kúptan eignadreifing-
arferil sem er brattur bæði upp lengst til vinstri og niður lengst til hægri. Samfélag
sem einkennist af mikilli fátækt og miklum ójöfnuði hefur eigna dreifingaferil
sem er íhvolfur og þar sem ferillinn byrjar hátt lengst til vinstri, er brattur niður
og teygir sig síðan langt til hægri eftir x-ásnum. Því brattari sem ferillinn er í A,
bæði upp vinstra megin og niður hægra megin, því jafnari er eignadreifingin. Á
svipaðan hátt segir bratti línunnar í B og það hversu langt til hægri hún teygir sig
til um ójöfnuðinn í samfélaginu.
0-1L 1-2L 2-3L 3-4L 4-5L 5-6L 6-7L >7L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Eignadreifing B
fjö
ld
i
0-1L 1-2L 2-3L 3-4L 4-5L 5-6L 6-7L >7L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Eignadreifing A
fjö
ld
i
Mynd 1. Eignadreifing A einkennist af því að flestir hafa það sem kalla mætti miðl-
ungseignir, hlutfallslega fáir eru mjög fátækir eða mjög ríkir. Eignadreifing B einkenn-
ist af því að mjög margir eru fátækir og langflestir búa annað hvort við fátækt eða
litlar eignir.