Hugur - 01.01.2012, Side 62

62 Róbert H. Haraldsson
segja má um sanngildi slíkra yfirlýsinga – ég tel þær rangar104 – sýna þær að eitt-
hvað annað en sannleiksleit er lagt til grundvallar í þessum fræðum. Tilburðir til
að varpa sjálfu hugtakinu hlutlægur sannleikur fyrir róða ættu ekki að villa okkur
sýn. Samkvæmt Patai og Koertge hefur þessi áhersla á stjórnmál í háskólasam-
félögum reynst afar skaðleg. „Stjórnmálin eru að gera útaf við getu nemendanna
[í kvennafræðum] til að hugsa“, segir einn viðmælandi þeirra sem fengið hafði sig
fullsadda af samkrulli stjórnmála og fræða. Markmið femínista í kvennafræðum
virðist fyrst og fremst vera að gera nemendur að virkum femínistum (aktívistum)
sem láta til sín taka á vettvangi þjóðlífs.105
Í öðru lagi skiptir miklu máli í þessu samhengi að rannsóknir Patai og Koertge
benda til þess að femínistar í kvennafræðum leggi tiltekna heimssýn til grund-
vallar fræðum sínum. Þær greina helstu kennisetningarnar eða kreddurnar sem
mynda þessa heimssýn. Viðamesta kreddan og sú sem drottnar yfir starfinu er
„þegin frá femínistum og kveður á um erfðasyndina í þessum heimi: Böl heims-
ins á rætur að rekja til karla-veldisins“.106 Hér er einkum vísað til hvítra karla og
í seinni tíð gagnkynhneigðra hvítra karla. Önnur kreddan sem Patai og Koertge
gagnrýna er sú grundvallarafstaða femínista að konur í sögu og samtíð séu fyrst
og fremst fórnarlömb:
Það er óþolandi að nemendur í kvennafræðum skuli við námslok öðlast
þá staðföstu sannfæringu að allar konur séu fórnarlömb, og að fórnar-
lömb hafi, í krafti þess að hafa verið ofsótt, siðferðilega yfirburði yfir
aðra.107
Eins og sjá má er náinn skyldleiki með kvennafræðum og hreyfingunni um bæld-
ar minningar. Í báðum tilvikum er hið meinta fórnarlamb í öndvegi:108 Því skal
ekki andmælt, orð þess eru lög.109 Patai og Koertge segja frá því hvernig önnur
þeirra fékk á sig ásökun um rasisma útaf ráðningarmálum er hún veitti kvenna-
fræðideild forstöðu. Þegar hún reyndi að verjast ásökununum lét samstarfskona
hennar í ljós skoðun sem hún hafði oft tjáð áður. „Þegar blökkukona fullyrðir að
hún hafi verið fórnarlamb rasisma“, sagði samstarfskonan „þá er hún kennivaldið
um þá reynslu; orð hennar verða ekki dregin í efa.“110
Í ritum sínum og fyrirlestrum tekur Christina Hoff Sommers í sama streng.
Hún hefur m.a. sýnt hvernig femínistar nota hæpnar staðtölur – sem þeir breyta
og beinlínis afbaka – til að undirstrika og ýkja stöðu kvenna sem fórnarlömb.
104 Ég hef varið hlutleysiskröfuna eða -kenninguna í greininni „Háskaleg blekking eða heilindi? Um
gagnrýni Páls á hlutleysiskenninguna“. Sjá Róbert H. Haraldsson 2005.
105 Patai og Koertge 2003: 97.
106 Sama rit: 183.
107 Sama rit: 185.
108 Í hreyfingunni í kringum bældar minningar er að vísu notað orðið „eftirlifendur“ (e. survivors) um
fórnarlömb kynferðislegrar misnotkunar, ekki orðið „fórnarlamb“. Það orðalag er liður í tilraun
þeirra til að færa áhersluna á batann. Yfir allri bók Bass og Davis hvílir sérkennileg skin-jákvæðni
sem er í augljósri mótsögn við ofsareiðina og hatrið sem er rauður þráður bókarinnar. Bókin hefur
verið uppnefnd The Courage to Hate (Loftus og Ketcham 1994: 207).
109 Patai og Koertge 2003: 50.
110 Sama rit: 63.