Hugur - 01.01.2012, Side 67

Andleg velferð mannkyns 67
Það hefur komið í veg fyrir að ég fengi notið þægilegs tilfinningalífs. Það
hefur komið í veg fyrir að ég geti elskað afdráttarlaust. Það tók börnin
mín frá mér. Mér hefur ekki tekist að ná árangri í veröldinni. Ef ég hefði
átt notalega æsku, gæti ég verið hver sem er í dag.132
Og þær sviðsetja líka eftirfarandi samræðu:
Spurning: Hvernig hefur það að fást við sifjaspell haft áhrif á restina af
lífi þínu?
Svar: Hvaða rest?133
Bass og Davis skapa einhæfa orðræðu sem útilokar átök andstæðra skoðana og
grefur skipulega undan einstaklingseðlinu. Þótt yfirlýst markmið þeirra sé að
hjálpa konum til að öðlast styrk og rödd í eigin lífi, vottar tónn bókarinnar um
annað. Þær tala alltaf til kvenna af sjónarhóli þess sem hefur algera yfirburði,
þess sem þekkir líf kvennanna betur en þær gera sjálfar (sérstaklega áður en þær
hafa rifjað upp æskuáföllin). Þær segja konunum nákvæmlega hvernig þeim leið í
æsku, hvað þær muni í grófum dráttum rifja upp, hvernig þeim muni líða í fram-
tíðinni – þeim muni líða hreint skelfilega jafnvel um árabil en það sé þess virði134
– og hvernig og hvers vegna þær muni ná bata. Orðræðan veitir lítið svigrúm fyrir
aðrar sögur en þær sem falla að þessu fyrirframgefna líkani.135
Femínísku kvennafræðin hafa einnig mótað orðræðuhefð sem grefur skipulega
undan einstaklingseðlinu. Þar ríkir sama tilhneiging til að búa til fórnarlömb úr
konum. Munurinn er sá að þessi fræði hafa margfalt fleiri úrræði við hendina til
að bera kennsl á fórnarlömb og markmið þeirra eru líka víðfeðmari. Afar yfir-
gripsmikil en losaraleg hugtök á borð við „feðraveldi“ og „kerfisbundin misnotk-
un“ (e. structural abuse) auðvelda femínistum að líta á bókstaflega allar konur sem
fórnarlömb. Sértu kona og hafirðu ekki náð að skilja sjálfa þig sem fórnarlamb
hefurðu einfaldlega ekki skoðað sjálfa þig og aðstæður þínar nægilega vel. Þig
skortir vitund en markmið menntunar er vitundarvakning (e. consciousness-rais-
ing). Patai og Koertge færa rök fyrir því að þessi fórnarlambshugsunarháttur hafi
síðan smám saman verið alhæfður yfir á flesta aðra hópa þannig að sá einstakling-
ur sé tæpast til sem ekki geti gert tilkall til að vera álitinn fórnarlamb.136
Líkt og í hreyfingunni um bældar minningar leggja femínístar áherslu á næst-
um trúarlega hugljómun. Orðræðan miðar að því að allt „smelli“ saman, myndi
132 Bass og Davis 2002: 33.
133 Sama rit: 387.
134 Upphafning og nánast helgun þjáningarinnar er einhver skrýtnasta og sorglegasta hlið hreyfing-
arinnar um bældar minningar. Bass og Davis boða konum nánast óbærilegan sársauka og botn-
lausar þjáningar fylgi þær meðferðarúrræðum þeirra. Sjálfsvígshugsunum er nánast lýst sem hluta
af meðferðinni. Aðalatriðið sé hins vegar að drepa sig ekki í þjáningarfasanum (Bass og Davis
2002: 65 o.v.). Sjá umræðu um þetta í Ofshe og Watters 1994: 118–121.
135 Athyglisvert er að Bass og Davis birta viðtal við konu, Artemis, sem vildi ekki þiggja viðtalsmeð-
ferð vegna þess að hún vildi ekki vera álitin fórnarlamb. Hún kvartar yfir því að ráðgjafarnir hafi
ekki séð neitt í henni annað en fórnarlamb (Bass og Davis 2002: 440).
136 Patai og Koertge 2003: 51.