Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 40
XXXVIII
handelsmæssige, kunde synes at være af betydning for Hanse-
aternes samkvem med den islandske befolkning, var, at der
med skibene i regelen medfulgte en bartskærer, der også kunde
være de med lægekunst ikke særlig forvænte Islændere til stor
hjælp. Til de privilegier, de udenlandske handelsmænd havde
erhvervet sig hos kongen, var der knyttet den bestemmelse,
at de ikke måtte have vintersæde på Island. Denne den alvor-
ligste indskrænkning i handelsfriheden blev naturligvis over-
trådt gang på gang, først af Englænderne, senere af Hanse-
aterne. Især da de store sildefiskerier ved Østersøens kyster tog
af, var det fristende for Hanseaterne at overvintre på Island
og fra kysterne der drive fiskeri og tilvirkning af fisken med
lejet islandsk mandskab. Hamborgerne var særlig dygtige til
at omgå alle aftaler og forbud og holdt en tid lang optil et
halvt hundrede både, som tilsyneladende ejedes og dreves af
indfødte Islændere, ved vinterfiskeri. Christian III kunde ikke
glemme Hanseaterne deres deltagelse i grevens fejde og be-
sluttede derfor at gøre en ende på deres handel og i stedet lade
sine danske undersåtter overtage de betydelige indtægter,
Islandshandelen afkastede. De tyske fiskebåde på Suhurnes blev
konfiskeret i 1543, og i året 1547 blev Islandshandelen formelt
overdraget de Danske, idet Chr. III lod borgmesteren og rådet
i København forpagte hele Island med alle indtægter og skatter
i 10 år. Selvom Danskerne ikke endnu kunde magte denne op-
gave, og den danske handel især i begyndelsen havde stor mod-
gang, så Hamborgernes medvirken endnu ikke helt kunde und-
væres, svandt Hanseaternes magt dog nu ret hurtigt. Konge-
magten var grebet af den merkantilistiske tankegang, der var
så stærkt fremme i tiden, og gjorde derfor alt for at støtte sine
danske undersåtter til merkantile indsatser, bestræbelser, der
førte til, at kongen den 20. april 1602 gav borgerne i Køben-
havn, Malmo og Helsingør monopol på den islandske handel.
I flere dele af Danmark og Sverige og i visse dele af Norge,
hvor tyske købmænd og håndværkere bosatte sig i betydeligt
antal, afstedkom Hansatiden en formelig folke- og sprogblan-
ding. For Islands vedkommende blev denne folkeblanding ikke
nær så intens, først og fremmest fordi Hanseaternes indflydelse
her strakte sig over betydelig kortere tid end i de andre nordiske