Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 44
XLII
former fra slutningen af det 15. årh; fra tidlig i det 14. årh kan
l.pers sing af verberne have 3. pers-endelser efter fremmede
forbilleder, ligesom man træffer norsk- og danskpåvirkede per-
sonsendelser i konjunktiv1).
2. Rimbestemte fremmede former i overførte digte, stilistisk
bestemte former, der kun træffes i bestemte digtgenrer (rimur
og fornkvæSi). Ekss: østnordiske præsens-og præteritumsformer
som gror for grær2) i fornkvæSi, fra dansk, og sprang (af vb
springa) for sprakk3) i de ældste rimur; præs infinitiv stå for
standa4) efter østnordisk; ubøjelige kortformer af de possessive
pronominer min, pin, sin5) især i rimur og fornkvæSi, fra sent i
det 14. årh. Hertil kan oprindelig også henregnes de ikke omlydte
former (a for o) hafn, hall, hånd, rand, skamm, pakk og and
alle f; disse former dukker først op i poesi kort før 1400, nogle
af dem findes også i prosa fra det 15. årh, og de kan vist alle
træffes i det 16. århs prosa, de er sandsynligvis alle overtaget
fra norsk og dansk6).
Af andre novationer kan nævnes de almindelige skriftsprogs-
former hver og hvad (også i bøjet form) brugt som relativt pro-
nomen. Denne anvendelse af disse ord er hentet fra forbilleder
i latin, tysk og andre sprog og fik stor udbredelse i skriftsproget.
Den største og mest radikale ændring med hensyn til udtalen,
det islandske sprog nogensinde har undergået fra middelalderen
til nyere tid, er utvivlsomt kvantitetsændringen, hvorved de
gamle korte vokaler forlænges foran enkeltkonsonant, og de
gamle lange vokaler forkortes foran dobbeltkonsonant. Denne
kvantitets ændring begynder kort før 1500 og fuldbyrdes i løbet
af det flg årh. Nogen tid før kvantitetsændringen foregår der
en kvalitetsændring af de gamle lange vokaler, og y og y dela-
bialiseres til i, i. Sådanne gennemgribende ændringer af ud-
talen har naturligvis ikke været mulige, uden den sproglige
norm har været ude for kraftige påvirkninger, og det er også
naturligt, at disse ændringer har dannet udmærket folie for nye
*) jfr Um isl orSmyndir pg. 56.
*) Ibidem pg. 66.
3) Ibidem pg. 58.
*) Ibidem pg. 59; lormen træffes både i poesi og prosa.
s) Ibidem pg. 44.
•) Ibidem pg. 20.