Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 46
XLIV
anden side kunde netop Islands tilknytning til ostlandsk skrift-
tradition — idet Østlandet jo lå nærmere ikke blot Sverige og
Danmark, men også Nordeuropa end Vestlandet, der især havde
haft forbindelser vestpå — bane vejen for påvirkninger fra
svensk diplomsprog og især dansk administrationssprog, og
disse påvirkninger kunde vise sig ikke blot i ordformerne,
men også indenfor ordforrådet.
Stort set skete flytningen af det politiske og kulturelle admini-
strative tyngdepunkt fra Norge til Danmark uden bratte over-
gange for Islands vedkommende. Handelen var, som vi har set,
langsomt løsnet fra Bergen og gledet over på Engelskmændenes
og Hanseaternes hænder for derfra at overgå til kronen nært-
stående danske interesser, og den politiske magt var forholdsvis
langsomt blevet overtaget af kronen selv. Den øverste verds-
lige administration af Island, der, efter at Norge og dermed
også Island i 1387 var kommet under den danske krone, ved-
blivende var blevet varetaget af det norske rigsråd, blev, da
dette ved reformationens indførelse i Norge i 1537 mistede den
sidste rest af sin betydning, henlagt til kongens kancelli i Kø-
benhavn. Den danske konges overtagelse af den øverste kirke-
lige magt, der indtil 1537 havde ligget hos ærkestolen i Nidaros,
fik derimod et adskilligt voldsommere forløb for Islænderne,
hvilket hænger sammen med, at kirken var langt det stærkeste
islandske magtinstrument, den voksende kongemagt havde at
kæmpe med.
Efter den islandske fristats undergang var den egentlige magt
i landet kommet til at ligge hos kongens hirdstyrere og hos
bisperne, hvis rige også i temlig høj grad var af denne verden.
Disse to embedsområder var ikke altid skarpt adskilte, den
islandske historie har eksempler på, at den samme person
godt kunde bestride begge embeder, selvom hirdstyrerne ud-
nævntes af kongen og bisperne af domkapitlet i Nidaros. Ved
reformationens komme til Island sad der imidlertid på begge
bispestole indfødte islandske biskopper, Ogmundur Pålsson i
Skålholt og Jon Arason på Holar.
Den islandske kirke var i mange henseender præget af det
forfald, der overalt kendetegnede den katolske kirke i hine
tider, selvom sådanne foreteelser som afladshandel og andet,