Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 52
L
til islandsk etc. Låneordene blev således mange gange direkte
favoriserede af oversætterne, idet brugen af disse ord, der, om
de måske ikke altid lød lige hjemlige i oversætternes eget øre,
dog gengav forlægenes mening ganske korrekt og ofte sparede
oversætterne for tidsødende spekulationer over ordforbindelser
og hele sætninger, der, om de skulde have været udtrykt med
ord, der havde fuld borgerret i det islandske sprog, vilde have
krævet fuldstændige omskrivninger. Fra denne brug af låne-
ordene til den rene maner var naturligvis ikke langt. Syntaksen
påvirkes også af de fremmede forlæg og minder ofte mere om
ordføj ningen i samtidige tyske og danske tekster end om sæd-
vanlig islandsk sprogbrug, således for eks står i bisætninger det
fmite sætningsverbum ofte sidst efter tysk mønster. Alligevel
fattes den folkelige talesprogsstil og det folkelige ordvalg ikke
ganske. Særlig de bibelske tekster indeholder ofte scener, der
er hentet lige fra virkelighedens verden, og det er først og frem-
mest her og i andre skrifters mere virkelighedsbetonede pas-
sager, vi kan vente at finde en folkelig stil eller tilløb til en
sådan. At sådanne forventninger imidlertid kun sjældent slår
til, skyldes især oversætternes trang til at følge forlægene indtil
de mindste detaljer.
Oversættelserne er foretaget efter latinske, tyske og danske
forlæg1), og der har ved sammenligninger mellem de islandske
tekster og oversætternes forlæg — eller, hvor disse ikke nøj-
agtigt har kunnet bestemmes eller har været utilgængelige
under udarbejdelsen af nærværende arbejde, de tilgængelige
udenlandske tekster, der ligger tættest op ad det 16. århs
islandske bøger — været gode muligheder for at studere en
stor del af lånene. Selvom det ved på denne måde at kikke
oversætterne i kortene kun er en enkelt side af hele lånevirk-
somheden, der direkte kan betragtes, er det dog et ret stort
antal af låneordene, der lader sig følge i deres vandring fra
forlæget til den islandske tekst, især de rent lokale, litterære lån
og lejlighedsbetonede kalker, opstået af glosenød.
Mange og som oftest de mest almindelige låneord må være
kommet til Island ad mundtlig vej, og her kan forlægene ikke
*) Jfr om de enkelte forlæg s. XI ff.