Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 53
LI
være til nogen hjælp ved bestemmelsen af den måde, hvorpå
disse låneord er kommet ind i sproget. Og selvom fonetiske, be-
tydnings- og genusmæssige kriterier undertiden kan afgive visse
holdepunkter, lader det sig ikke gøre i enkeltheder at følge
disse låneords vandring. Et ord af middelnedertysk oprindelse
behøver ikke at være kommet direkte til Island, men kan
have — og har sikkert i de allerfleste tilfælde — taget vejen
om ad Skandinavien og er kommet til islandsk fra norsk eller
dansk eller måske ad begge veje. Det er imidlertid, sålænge
islandske kilder fra det 14., 15. og første halvdel af det 16.
årh ikke er grundigt ekscerperet, som regel ugørligt at fastslå,
når et låneord første gang optræder i islandsk, ligesom det ofte
kan være vanskeligt af de enkelte ords frekvens i teksterne og
ordbøgerne at slutte noget om deres udbredelse og stilistiske
valør. Her må kendskabet til låneordenes brug i senere islandsk
ofte træde hjælpende til og tit være afgørende for, om man
skal henregne de enkelte låneord til talesproget, til det litterære
sprog eller til snævrere kredses sprog.
Som tidligere bemærket1) har det under ekscerperingen af
teksterne af pladsmæssige hensyn været nødvendigt at se bort
fra de ældste låneord og alle rene fremmedord. Men det er
imidlertid vanskeligt at trække en bestemt grænse mellem
fremmedord og låneord, jfr for eks ord som kassia, konsul og
tetrarcha(s), der er medtaget her. Endvidere er nogle enkelte
andre latinske og orientalske fremmedord, der findes i en særlig
tyskpåvirket form, medtaget. Nedskæringen af antallet af låne-
ord er i praksis tilvejebragt på den måde, at alle låneord,
der er belagt i islandske kilder, som er citeret i de oldislandske
ordbøger, og ord, der er behandlet nogenlunde udtømmende hos
Frank Fischer, er udeladt her. Forskellige hensyn til sammen-
hæng med beslægtede ord og vanskelighederne ved nøjagtigt at
tidsfæste ordene i islandsk samt iagttagelser, der har kunnet
supplere eller korrigere de af Frank Fischer meddelte resul-
tater, har imidlertid medført, at dette princip ikke er blevet
gennemført med fuld konsekvens.
Det har ofte været et spørgsmål, hvor langt man skulde gå
>) Se s. XXXIV.
D«