Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1946, Page 97
xcv
låneord fra latin, der må være kommet til islandsk gennem
tysk og de skandinaviske talesprog, det er især de ord, der har
fået en relativ vid udbredelse både i henseende til frekvens og
brugsområde, og som er blevet bevaret længst i islandsk. Disse
ord er ofte blevet omdannet med hensyn til form og genus
på deres vej til islandsk (jfr s. LXI—LXII).
Af låneordene fra tysk er ganske enkelte kommet direkte, især
fra ældre nyhøjtysk (en del af de litterære låneord fra tysk kan
dog også være indkommet med bibeloversættelsen fra dansk),
men også fra middelnedertysk, jfr, at kun nogle sjældent fore-
kommende ord (som fans m, jukk n, spanna vb, svarpla vb) er
uden paralleller i de skandinaviske sprog, og at enkelte ord
som trameta f og vb samt trametari m kun findes i afvigende
form i dansk og svensk. Ellers må hovedmassen af låneordene
fra tysk, og her naturligvis især fra middelnedertysk, være
kommet via dansk og norsk, og det vigtigste indicium herfor
er, at disse ord, der har tilhørt fællesinventaret i de sprog, der
taltes overalt, hvor Nordboer og Tyskere mødtes og omgikkes
i hine tider, genfindes i det 16. årh, eller i regelen længe før, i
danske og svenske tekster og delvis — det vil sige, såvidt det
overhovedet på det noget mangelfulde sammenligningsgrundlag
er muligt at trække paralleller — også i ældre norske tekster
eller i senere norsk. De middelnedertyske låneord optræder da
også gennemgående senere i islandsk end i for eks dansk og
norsk og bærer i deres form eller genus ofte præg af at være
kommet over de skandinaviske sprog.
Med hensyn til de låneord, der er indkommet fra dansk og
norsk, kan en del af ordene af nordisk oprindelse ligesom en
del af de litterært overtagne låneord af fremmed oprindelse be-
stemmes som danske eller norske (subsidiært beroende på dansk
eller norsk indflydelse), men i andre tilfælde er det umuligt at
skælne mellem dansk og norsk indflydelse. Dette gælder, som
ovenfor nævnt, især de overordentlig talrige låneord af væsent-
lig middelnedertysk oprindelse, der er kommet til islandsk over
norsk og dansk.